Samenwerken met repressieve autoriteiten. Een open brief naar aanleiding van een werkbezoek aan Palestina.

Deze open brief werd geschreven in het kader van een werkbezoek aan Palestina door Kunstenpunt. Lees hier ook het gesprek dat Herman Asselberghs en Pieter Van Bogaert voerden met Omar Barghouti, voorman van de Palestijnse burgerbeweging BDS.

Moeten Vlaamse kunstenorganisaties meedoen aan de culturele boycot tegen Israël? Curator Ilse Roosens (Mu.ZEE Oostende) vindt van wel en roept haar collega’s op om hetzelfde te doen. Lees hier haar open brief:

Beste curatoren, organisatoren, programmatoren, beleidsmakers

In oktober 2018 had ik het genoegen om met Kunstenpunt, kunstenaar Samah Hijawi en elf collega’s uit de Vlaamse kunstensector op oriëntatiereis te gaan naar Amman, Ramallah, Jeruzalem en Haifa. Het werd een erg interessante verkenning van de Palestijnse culturele initiatieven en organisaties die actief zijn binnen de beeldende kunsten, muziek en/of podiumkunsten. We ontmoetten er onder andere kunstenaar en curator Yazan Khalili. Wanneer ik terugblik, lijkt voor mij de gehele reis samen te komen in Khalili’s werk ‘I, The Artwork’. Dit kunstwerk is een foto van een contract met verschillende eisen over hoe het dient geproduceerd, gepresenteerd en behandeld te worden. Khalili vraagt hiermee rechtvaardigheid voor de auteur die al te vaak de controle over het eigen oeuvre verliest doordat kunstwerken reizen, in collecties terechtkomen, zonder medeweten van de makers worden tentoongesteld enzovoort. Advocaat Dr. Martin Heller assisteerde Khalili bij het opstellen van deze overeenkomst, waarna die eenmalig geprint, opgehangen en gefotografeerd werd. Het uiteindelijke werk is dus een digitaal bestand dat de tentoonstellingsplek opnieuw moet produceren volgens de richtlijnen die in het contract staan omschreven. Nogal onconventioneel bevinden deze drie pagina’s zich niet bij de administratie, maar zijn ze het werk zelf. De eisen zijn dus zichtbaar voor het publiek, wat ook de toeschouwers als getuigen betrekt.

Het kunstwerk weigert onder meer tentoongesteld of aangekocht te worden door een koloniale mogendheid. Daarmee beantwoordt het aan het verzet van vele Palestijnse kunstenaars om samenwerkingen aan te gaan met de Israëlische overheid. Meer nog, het kunstwerk weigert faliekant gerepresenteerd te worden door een bewind dat segregatie proclameert en bepaalde bevolkingsgroepen onderdrukt. Het wil geen dekmantel zijn voor een systeem van apartheid en het wil geen constructieve partnerschappen veinzen ten opzichte van internationale belanghebbenden. Daarmee verwijst het natuurlijk naar het uitgangspunt van de BDS Movement die culturele initiatieven adviseert om op geen enkele manier samen te werken met Israëlische overheden. BDS eist met deze boycot dat Israël de internationale wet volgt en stopt met het schenden van de mensenrechten. De Israëlische overheid onderdrukt immers de Palestijnse bevolking, maar fungeert intussen olijk als gastland voor het grote feest van de verdraagzaamheid – ja, ik heb het over Eurovision Song Contest.

Daarom, beste collega’s, wil ik in deze brief mijn steun betuigen aan de BDS Movement en jullie verzoeken hetzelfde te doen. Als organisatoren hebben we immers de keuze om wel of niet samen te werken met repressieve autoriteiten. We kunnen de schijn ophouden en onszelf ervan overtuigen dat wij het verschil niet zullen maken. We kunnen door de overheid gesteunde Israëlische organisaties en kunstenaars representeren omdat ook zij slachtoffer zijn van dit dictatoriale systeem. Maar als we werkelijk iets willen betekenen, moeten we de druk ten opzichte van de Israëlische overheid vergroten en, net zoals ‘I, The Artwork’, alle samenwerkingen met het Israëlische regime uit de weg gaan zolang het een onrechtvaardig beleid voert. We hebben wel degelijk een maatschappelijke verantwoordelijkheid en wat mij betreft gaat de ondersteuning van dictatoriale systemen daar lijnrecht tegenin.

Ilse Roosens

Curator Mu.ZEE Oostende