Re/set: wat betekent corona voor de kunstmarkt?

Nood aan cultuur? Haal een kunstwerk in huis

Ook al zijn onze mobiliteit en onze contacten beperkt, de nood aan cultuur blijft groot. Dat blijkt niet alleen uit het steeds uitgebreidere digitale kunstenaanbod, maar ook uit het feit dat meer mensen een kunstwerk in huis halen. Terwijl grote verzamelaars hun aankopen net uitstellen (omdat de internationale kunstbeurzen niet doorgaan), ontdekken gewone burgers steeds vaker de weg naar de aankoop van een kunstwerk. Bovendien kopen zij meestal werk van lokale kunstenaars. 

Galeries spelen op die trend in. Ze steunen kunstenaars die hier wonen en werken of opkomend talent in de vorm van solo- en groepstentoonstellingen, edities of projecten die ze – soms samen – organiseren. De tentoonstellingen worden ruimtelijk en inhoudelijk goed verzorgd en lopen vaak wat langer.

Ook bieden sommige meer context en verdieping aan in de vorm van gesprekken met kunstenaars, virtuele rondleidingen, filmprogramma’s of publicaties. De rol die het internet kan spelen om kunstenaars te promoten en kunstwerken te verkopen was al in opmars, maar kende in 2020 echt een doorbraak.

Mooie voorbeelden zijn The Wunderwall (“a self- curated backdrop of small (or affordable) artworks by the hand of young and emerging artist in various media and styles” van galeristen Sofie Van de Velde & Jason Poirier dit Caulier) of The Ballroom Project (een gecureerd online verkoopplatform van unieke kunstwerken en edities).

Minder inkomsten, meer tijd

Verder lijkt er in de kunstmarkt meer plaats te komen voor tijd, zorg en verdieping. Internationale kunstbeurzen zorgen vaak voor enorme financiële en logistieke stress bij galeriehouders. Die beurzen vinden nu digitaal plaats in de vorm van online viewing booths. Dat genereert minder inkomsten uit verkoop, maar vraagt tegelijk minder investeringen en tijdrovende verplaatsingen.

De tijd en middelen die op deze manier vrijkomen, worden opnieuw geïnvesteerd in de galerie. Zeno X heropent bijvoorbeeld zijn herenhuis op het Zuid tegenover het Museum voor Schone Kunsten (Antwerpen) als tweede ruimte voor intieme en verdiepende tentoonstellingen.

Kunstbeurzen gaan digitaal

Ook voor de kunstbeurzen zijn het heftige tijden: eerst werden ze uitgesteld, daarna omgevormd tot digitale events. Een beurs als Art Brussels trekt normaal 25.000 bezoekers. Er nemen 150 kunstgalerijen aan deel die werk van 800 artiesten tentoonstellen.

De editie van 2020 werd geannuleerd en vervangen door een drie weken durende online beurs. Online Art Brussels was vooral bedoeld als geste naar de kunstenaars en galeries die het tijdens de crisis heel moeilijk hebben. Galeries konden deelnemen zonder kosten en zonder percentage op de verkoop.

Elke galerie paste zijn aanbod wekelijks aan op donderdag, om de beurs dynamisch te maken. Daarnaast bood Art Brussels gecureerde ruimtes aan rond een bepaald thema of rond één kunstenaar. Bezoekers konden gratis browsen op galerie, kunstenaars, prijs en medium.

De verkoop op digitale beurzen was matig en kwam meestal van klanten die al vertrouwd waren met de galeries (voornamelijk uit België en de buurlanden), hoewel sommige ook nieuwe klanten ontmoet hebben.

Ook verbinden kunstbeurzen zich vandaag meer dan vroeger met de lokale kunstscene. Zo lanceert Art Brussels in het najaar van 2021 Art Antwerp.

Tenslotte zijn de online edities leerscholen geweest voor de kunstbeurzen, zeker nu het erop lijkt dat kunstbeurzen in de toekomst meer dan vroeger zowel fysiek als digitaal bezocht zullen worden.

Het is maar de vraag of kunstkenners en verzamelaars beurzen over de hele wereld weer fysiek zullen bezoeken. Misschien worden beurzen weer meer lokaal? En zullen internationale bezoeken eerder via online platformen verlopen?