Re/set Duitsland: Kunst und Kultur in Zeiten von Covid-19
König Galerie App @Johann König
Ook in onze buurlanden ontstaan er inspirerende initiatieven tijdens de crisis. Welke initiatieven van over de grens rond zorgzaam werken en de inzet van digitale media kunnen we meenemen na de lockdown? We zoomen deze week in op Duitsland. Zien we parallellen of gooien ze het in Duitsland over een ander boeg? In de volgende re/sets komen ook Nederland en Frankrijk aan bod.
Ondersteuning
De stad Berlijn keurde eind juli 2020 een noodhulppakket goed voor een bedrag van 18 miljoen euro aan steun voor Berlijnse kunstenaars en curatoren. De steun werd in de vorm van verschillende beurzen (max. 2000 beurzen) gegoten. Naast noodmaatregelen werden ook de bestaande subsidiesystemen aangehouden. In overleg met de koepelorganisaties voor film, beeldende kunst, dans en podiumkunsten werd besloten om niet enkel de focus te leggen op output (de kunsthuizen waren gesloten en presentaties werden afgelast) maar op het ondersteunen van onderzoek, tryout, eigen archief en infrastructuur. De Duitse kunstenaars zijn zich -ondanks de stress van de verloren inkomsten en afgelaste activiteiten- spontaan gaan bezinnen tijdens de lockdown mét steun van de overheid.
Daarnaast kwam er ook steun vanuit de samenleving. Het Niemandkommt-Festival was een solidariteitsfestival om kunstenaars uit de onafhankelijke scene te steunen. Enerzijds waren er burgers die willen schenken en anderzijds kunstenaars die een steunaanvraag konden indienen. Het doet een beetje denken aan SOS Relief van SOTA. De BVG (Berlijnse openbaar vervoer maatschappij) lanceert cultuurticket: mensen die gebruik maken van het openbaar vervoer schenken één euro die bedoeld is voor culturele instellingen (clubs, bioscopen, onafhankelijke theaters) die het nog steeds moeilijk hebben na de lock-down.
Digitale media
Ook in Duitsland werd tijdens de lockdown digitaal archiefmateriaal gepresenteerd en werden voorstellingen gestreamd. Het team van Nachtarchiv (Theater und Kultur online) biedt een overzicht van al die voorstellingen, showcases en debatten. Het doet denken aan Podium-19 en aan Podium aan Huis van Publiq.
In de beeldende kunst is kunstgalerie Johann König één van de meest radicale voorbeelden. Johann König verplaatst het grootste deel van zijn activiteiten naar de digitale ruimte en ontwikkelt hiervoor podcasts en een nieuwe App.
Het toonaangevende tijdschrift EIKON-Magazine publiceert een reeks artikels en interviews ‘De crisis – en dan?’, met onder andere Peter Weibel over de noodzakelijke digitaliseringsstap van culturele instellingen, Simon Bowcock over Festivals en Kunstbeurzen in tijden van Corona restricties, en een artikel over de impact van de crisis op loopbaan en beroepsleven in de kunsten door Elodie Grethen, Nathalie Herschdorfer, Anja Manfredi, Kathrin Schönegg.
Zorg en solidariteit
In onze buurlanden werken ze ook rond de groeiende sociale kloven in de samenleving en in de kunsten. Het Max Planck Institut (Deutschen Instituts für Wirtschaftsforschung, Universität zu Köln) lanceerde in 2020 een open oproep om te werken rond een onvoorwaardelijk basisinkomen. Deze oproep was voor kunstenaars, burgers en collectieven die wonen en werken in Duitsland, en draagt bij aan de ontwikkeling van een nieuw inkomensmodel voor belangrijke maar kwetsbare activiteiten. Het doet denken aan het pilootproject Common Income dat gesteund wordt in het kader van “A Fair New Idea“.
Tijdens de coronacrisis kwamen ook zaken naar boven die reeds gekend waren maar door de crisis versterkt worden, zoals de kwestie rond machtsstructuren, machtsverhoudingen en structureel racisme in de stadstheaters. De Duitse leden van de ensembles verenigden zich in het Ensemble Netzwerk en organiseerden publieke discussies om deze kwesties aan de kaarten. Het doet denken aan Engagement Arts dat werd opgericht door kunstenaars in 2017 tijdens #MeToo.
