Pilootproject #4: Een Dwarsligger in Aalst

Opdrachtsituatie

De dienst Planning en Stadsvernieuwing van de stad Aalst werkt aan de voorbereiding van een golf van stadsvernieuwingsprojecten voor de komende decennia. De Dender is de ‘blauwe draad’ die het stadshart van noord naar zuid dooradert en wordt de drager van die nieuwe stedelijke ontwikkelingen. De stad wil haar gezicht naar het water keren en nieuwe toekomstperspectieven uitzetten op sociaal, demografisch, economisch en cultureel vlak.

De loop van de Dender en haar oevers (vanaf de Schottesite ten zuiden van het stadscentrum tot aan het Ringviaduct ten noorden) vormen het geografische kader voor de kunstopdracht. De Denderomgeving is een reconversiezone van circa twee kilometer die – dwars door het centrum van de stad – verschillende projectzones aan elkaar rijgt. Sommige van de sites zijn eigendom van de Stad of haar Autonoom Gemeentebedrijf, andere delen van de oevers zijn in private handen. Samen maken ze van de schaal van het plangebied een bepalend gegeven in dit pilootproject. De opdrachtgever laat in het midden welke site of zone aanleiding kan zijn voor de pilootopdracht.

Deze kunstopdracht betekent ook de start van de interne samenwerking tussen twee teams van de stadsdiensten, met name het Team Planning en Stadsvernieuwing en het Team Cultuur en Evenementen, die hun occasionele samenwerking met de lokale partner Netwerk willen verbreden. Als culturele speler de expertise rond kunst in opdracht aanscherpen om tot nieuwe methodieken te komen is de uitdaging voor Netwerk in dit verhaal.

Pilootkarakter

Dit project biedt de mogelijkheid om de rol voor kunst te onderzoeken in een context van stedelijke verandering waarbij schaal en lange duur de rode draad vormen. Daarnaast vormt de bijzondere opdrachtgeverscombinatie – een publieke opdrachtgever met een lokale culturele speler – een bijzondere uitdaging. Hun gedeelde, beleidsdomeinoverschrijdende ambitie om een geschikt instrumentarium te ontwikkelen voor kunst in opdracht, in dialoog met andere (private) partners en een brede groep belanghebbenden, kan een voorbeeld worden voor nieuwe samenwerkingsverbanden op lokaal niveau.

Gerealiseerd kunstenaarsvoorstel

Kunstenaarscollectief Observatorium bouwde aan een grote constructie rond de Dender: de Dwarsligger.

Er zal de komende jaren ferm gebouwd worden rond de Dender. Heel wat stadvernieuwingsprojecten staan in de stijgers. Aalst krijgt een nieuw gezicht, zeker rond het water. En daar wil de Dwarsligger symbool voor staan. De Dwarsligger wordt dus geen gewone constructie.

Een ponton vormt de basis voor het drijvende kunstwerk. De constructeur maakt, zoals bij iedere boot, gebruik van de wet van Archimedes: de opwaartse kracht die een lichaam in een vloeistof ondervindt is even groot als het gewicht van de verplaatste vloeistof. Daarnaast wordt gewerkt met een omgekeerde kuip uit gewapend beton, opgevuld met piepschuim. Dit moet het zinken haast onmogelijk maken. Ook aan de stabiliteit op het water is gedacht. De breedte van 4 meter en lengte van 22 meter zorgen voor voldoende stabiliteit om een ideale ontdekkingsplaats voor de Dender te worden.

Op het ponton worden de letters in hout uitgevoerd. De Nederlandse houtbouwers werken nauw samen met de kunstenaars van Observatorium. Vanuit een soort blokkendoos worden de balken in mekaar gepast tot er letters ontstaan. Volg de evolutie op het Werfplein, via dit YouTube kanaal of via de Facebookpagina van Dwarsligger.

In het proces van het pilootproject werd naast de realisatie van de Dwarsligger ook werk gemaakt van een tweede, veeleer beleidsmatig resultaat. Bij de stedelijke opdrachtgevers groeide de intentie om een lokale percentageregel voor kunst in opdracht te ontwikkelen en een kunstcel op te richten. Dit levert het bewijs voor een vernieuwend en duurzaam engagement richting de realisatie van kunstopdrachten in de stad.

Wie & waar?

Opdrachtgever

Stad Aalst en Netwerk

Projectteam

Voor de stad Aalst:
Ilse Uyttersprot, schepen van Cultuur en Evenementen
Ann Van de Steen, schepen van Openbare werken en Stadsvernieuwing
Els Bonnarens, architect en ruimtelijk planner, Team Planning, Stadsvernieuwing en Wonen
Bert De Bruyn, directeur, Team Cultuur en Evenementen
Hilde Roelandt, bestuurssecretaris, Team Cultuur en Evenementen

Voor Netwerk / Centrum voor Hedendaagse Kunst
Beatrijs Eemans, reflectie
Paul Lagring, artistiek directeur
Annie Van Hoorick, zakelijk directeur

Bemiddelaar

Stroom Den Haag

Kunstenaars

kunstenaarscollectief Observatorium (Rotterdam, NL)

Kunstbudget

€ 50.000 (€ 25.000 opdrachtgever + € 25.000 Pilootprojecten)