Perspectief Curator #2 — Valerie Verhack

Sinds 2011 is ze ook lid van Le Salon, een onlineplatform dat gericht is op het bevragen, presenteren en documenteren van de Brusselse hedendaagse kunstscène. In 2011-2012 coördineerde ze de Vanhaerents Art Collection in Brussel. Vanuit een interesse in zowel hedendaagse kunst als de historische avant-garde, was ze tussen 2009 en 2011 curator in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel. Van 2007 en 2009 werkte ze als onderzoeker Beeldende Kunst aan het Vlaamse Ministerie van Cultuur. Valerie Verhack is lid van de artistieke board van CIAP Hasselt, van de beheerraad van AICA België, van de Beoordelingscommissie Beeldende Kunst in Vlaanderen en in de Vleeshal, Middelburg (Nederland). Ze heeft bijdragen geleverd aan verschillende catalogi en (online)magazines, zowel voor M, Le Salon, Metropolis M als andere.

Bie Terweduwe (BT) sprak met haar in opdracht van Kunstenpunt, als een van de curatoren die aan bod komen in de reeks Perspectief Curator.

Bie Terweduwe: Wat betekent curator-zijn voor jou?

Het woord zelf komt van het Latijnse werkwoord curare, wat ‘zorgen voor’ betekent. Als curator in M Leuven draag je zorg voor een of meerdere kunstenaars en zijn/haar werk, wat je binnen een zo juist mogelijke context probeert te brengen binnen M. Je draagt dus niet alleen zorg voor het werk in een specifieke fysieke ruimte. Je bent als institutioneel curator een bemiddelaar tussen de kunstenaar en de context van die instelling, de welbepaalde programmalijnen. In M staat bijvoorbeeld een engagement voor kunst en kunstenaars centraal: zo wil M een rol spelen in de loopbaan van kunstenaars door in solopresentaties zowel werk te tonen van kunstenaars die al enkele decennia lang bezig zijn, als van eerder opkomende kunstenaars. Je vertegenwoordigt de instelling waarvoor je werkt en vanuit die hoedanigheid begeleid je de kunstenaar. Zo word je zijn/haar gesprekspartner in het creatieproces en geef je inhoudelijke feedback vanuit jouw persoonlijk perspectief, jouw achtergrond, interesses, kennis. Daarnaast adviseer je de kunstenaar inzake productie van nieuw werk, beschikbaar budget, communicatie, logistiek rond de tentoonstelling, … Binnen de begeleiding van de kunstenaar vervult een curator in mijn ogen dus verschillende opdrachten tegelijkertijd.

We willen het werk van de kunstenaar in de meest optimale omstandigheden kunnen tonen. We stellen ons daarom flexibel op.

Valerie Verhack

BT: Op welke manier maak je een selectie van kunstenaars?

Binnen een instelling als M werk je uiteraard binnen de vooropgestelde programmalijnen waar verschillende selectiecriteria uit voortvloeien. Daarnaast zijn ook criteria als gendergelijkheid of geografische diversiteit van groot belang. In M zijn we met twee curatoren, ikzelf en senior curator Eva Wittocx. We houden regelmatig inhoudelijk overleg waarin we het werk van kunstenaars die onze interesses hebben gewekt met elkaar bespreken. De periode tussen het eerste contact met de kunstenaar en de opening van een tentoonstelling kan verschillen van 6 maanden tot zo’n 3 jaar. Dat hangt er sterk vanaf. We proberen de meest uiteenlopende media aan bod te laten komen, maar hebben binnen M ook een focus op performance en live art. Dit is historisch gegroeid: sinds haar ontstaan co-organiseert M jaarlijks Playground, een live art en performance festival in samenwerking met STUK Leuven.

BT: Zijn er specifieke verwachtingen van hoe er een tentoonstelling moet uitzien?

M legt geen criteria op hoe een tentoonstelling eruit moet zien. Het belangrijkste is dat we streven naar de juiste context, waarover we steeds in gesprek gaan met de kunstenaar. We willen het werk van de kunstenaar in de meest optimale omstandigheden kunnen tonen. We stellen ons daarom flexibel op. Als het werk van een kunstenaar perfect tot zijn recht komt in een bepaalde zaal houden we daar rekening mee, ook al vraagt dat heel wat puzzelwerk omtrent de invulling van zalen voor verschillende tentoonstellingen.

Het mooie aan mijn job is dat ik – zelfs al is het maar een klein – deel uitmaak van een creatieproces van een kunstenaar. Je levert een bijdrage aan hun parcours.

Valerie Verhack

Die dialoog tussen curator en kunstenaars speelt zich af vanaf het eerste gesprek tot de opening; de tentoonstelling wordt met andere woorden niet vooraf vastgelegd. Als je een eerste gesprek aangaat met een kunstenaar heeft die meestal een idee wat die ongeveer gaat doen in relatie met tijd, ruimte en budget dat we vanuit het museum aanbieden. Sommige kunstenaars willen op korte termijn de tentoonstelling inplannen, anderen vragen dan weer veel tijd om een project uit te werken. Daar proberen we mee rekening te houden. Als een kunstenaar het idee heeft om heel site-specifiek werk te maken, waar heel veel productie bij nodig is dan is het ook mijn bedoeling als curator om mee opzoekingswerk te doen en het productiewerk te ondersteunen. Bepaalde ideeën ontstaan in de aanloop van de tentoonstelling en daar gaan we in mee binnen de mogelijkheden.

BT: Brengt tijd soms stress mee?

Ik ben vrij stressbestendig. Stress werkt enkel contraproductief. Als de kunstenaar zelf binnen het project bijvoorbeeld stress ondervindt, ga je steeds op zoek naar de allerbeste oplossing en is het je rol de kunstenaar hier ook in te begeleiden. Je zoekt mee naar oplossingen: er zijn heel vaak dingen die op het einde nog aangepast moeten worden. En wanneer ikzelf niet weet hoe ik iets moet oplossen dan vraag ik het aan mijn collega’s. Werken binnen een instelling als M Leuven betekent ook dat ik steeds kan terugvallen op een goed team met expertise in logistiek, communicatie en technische ondersteuning, wat heel belangrijk is.

BT: Hoe ziet jouw werkschema binnen M eruit?

Dat varieert sterk. Soms heb ik weken dat ik veel lees, teksten schrijf en onderzoek doe. Dan zijn er weer weken waar ik zowel intern als extern vergaderingen bijwoon. M is een middelgrote instelling  waardoor veel overleg met collega’s intern nodig is. Ook heb ik dagen waarbij ik onderweg ben voor prospectie, zowel tijdens de week als in het weekend. Dat gaat van atelierbezoeken, tentoonstellingen in binnen- en buitenland, lezingen bijwonen, … De ene week ziet er zeker niet hetzelfde uit als de andere en die afwisseling is fijn.

BT: Kan je gemakkelijk een onderscheid maken tussen vrije tijd en werk?

Mijn werk is ook mijn passie. Zelfs moest ik een compleet andere job uitoefenen, dan zou ik nog steeds mijn vrije tijd invullen met hedendaagse kunst door naar tentoonstellingen te gaan en atelierbezoeken te doen. Mijn partner is ook actief in de kunstensector wat een gezonde balans met zich meebrengt. We begrijpen elkaar en kunnen de zaken relativeren. Mijn werk vergt veel avond- en weekendwerk maar hier is begrip voor. Er is dus met andere woorden bijna geen scheiding tussen vrije tijd en werk.

BT: Wat vind je het mooie aan jouw job?

Dat je – zelfs al is het maar een klein – deel uitmaakt van een creatieproces van een kunstenaar. Je levert een bijdrage aan een parcours van een kunstenaar. Het gevoel hebben dat je een verschil hebt kunnen maken, vind ik heel mooi. Met kunst bezig zijn, is een passie voor mij en het is bovendien een manier van zingeving. Hierdoor sta ik ‘s ochtends op met de volle zin om eraan te beginnen. Maar als dat gevoel er niet meer is, dan hoeft het ook niet meer.