A Fair New Idea?!
We lanceerden vier open oproepen voor projectvoorstellen die bijdragen aan een sterk, eerlijk en duurzaam kunstveld. Bekijk de resultaten en ontwikkelingen.
Lotto Lokal / Triangle of Support
Een eerste project dat uit de koker van Common Income kwam, heet Lotto Lokal. Het is bedacht als een spel voor mensen die in elkaars fysieke nabijheid wonen: in eenzelfde deelgemeente, wijk of straat willen we onze verzorgingsstaat op kleinere schaal hercreëren – tot een “verzorgingsstraat”.
Wat is Lotto Lokal?
Deelnemers kunnen maandelijks een bedrag naar vermogen inleggen. De ene helft van het opgehaalde bedrag wordt dan verloot tijdens een maandelijkse straattombola, de andere helft wordt opgespaard en kan jaarlijks worden ingezet voor een lokaal initiatief dat de inwoners samen kiezen. In 2023 wordt Lotto een eerste keer getest in de Halvemaanstraat in Brussel. De regels van het spel worden maandelijks met alle spelers geëvalueerd en aangepast indien nodig.
De loterij komt deur aan deur en inwoners kiezen met hoeveel budget ze deelnemen. Hebben ze die maand geen geld op overschot, dan leggen ze er ook geen in. De gesprekken aan de voordeuren zijn een cruciaal onderdeel. Hoe kijken mensen naar geld vanuit verschillende achtergronden? Wat zien ze als hun vermogen, naast financiële middelen? In hoeverre kunnen ze zich voorstellen dat vermogen te delen (met hun buren)?
Nele Vereecken en Elien Ronse, de kunstenaars die Lotto organiseren
Wat is Triangle of Support?
Lotto Lokal is een verbindend experiment. Via een spelelement willen we mensen laten nadenken over hun eigen vermogen en het vermogen dat we mogelijks kunnen delen. Via dit kansenspel hopen de initiatiefnemers een tweede fase te laten groeien en uit te testen in dezelfde gemeenschap: Triangle of Support.
Daarbij zullen mensen een surplus aan inkomen, tijd of vaardigheden met elkaar kunnen ruilen. Kleine klusjes en wederzijdse diensten: boodschappen voor wie niet goed te been is, kinderopvang, kinderen helpen met huiswerk. Het idee is dat je zo ook het sociaal weefsel in de grootstad kunt versterken, en een dam opwerpt tegen de eenzaamheid en het isolement via spel, ontmoeting en (kleine) zorg voor elkaar.
Initiatiefnemers Nele Vereecken en Elien Ronse over loterijen
Welkom op de loterij! Over het ontstaan van de loterij bestaan veel verschillende verhalen, net zoals er vele noodzakelijke kritische stemmen over zijn. Wat zeker is, is dat gokken al heel lang gebeurt: vermoedelijk was zelfs de vroegste mens al aan het dobbelen. Van meer officiële lottospelen zijn de eerste sporen gevonden in de Chinese Han Dynastie rond 200 voor Christus. Zij zouden waarschijnlijk geholpen hebben om de Chinese muur mee te bekostigen.
Later, in het Romeinse Rijk onder Augustus, werd de opbrengst van loterijtickets gebruikt voor herstellingen in de stad Rome en kregen de winnaars prijzen in de vorm van artikels die hun prijs niet waard waren. En dan in de vijftiende eeuw, in wat de Lage Landen was, begonnen steden publieke loterijen te houden. Zoals in Gent, Utrecht en Brugge; waarbij het geld vooral gebruikt werd om de stad te versterken, voor publieke ruimte én om de armen te helpen. De loterijen werden heel populair en gezien als een pijnloze manier om belastingen te innen.
In België kennen we allemaal de Nationale Loterij. In 2022 bedroeg haar omzet 1.488 miljoen euro via verkoop van loten, waarvan er 67% terug naar prijzengeld ging. Dus als ‘koper’ van een loterijticket maak je altijd verlies, want de loterij maakt altijd winst. Van de omzet van de Nationale Loterij gaat er 23% naar de federale staatskas en naar subsidies aan verschillende doelen, aanvankelijk vooral sociale werken maar tegenwoordig ook voor sport en wetenschap! Als we snel tellen, blijft er dus 10% van de omzet binnen de organisatie van Nationale Loterij. Maar dit terzijde.
Wij, Nele en Elien, samen met anderen van Common Income, werden nieuwsgierig naar het gegeven van “de loterij”. Zouden we ons dat spel terug kunnen ‘toe-eigenen’? Valt de loterij te gebruiken voor een herverdeling van middelen? In het woord ‘lotto’ zit lot. Dat komt letterlijk van het Nederlandse ‘lot’, noodlot, maar ook het toeval, een kans. Je hebt het niet in handen, net zoals het leven. Wat we willen onderzoeken, is of we via toeval een meer sociale en zorgende herverdeling zouden kunnen creëren.
We zijn met de Lotto begonnen in één straat in Brussel, de Rue du Croissant waar Nele woont. Zo willen we van de Halvemaanstraat een ‘verzorgingstraat’ maken. Het is een straat die veel hoogteverschil kent, waarbij historisch gezien in het hoger gelegen deel financieel rijkere mensen wonen en in het lager gelegen deel financieel armere mensen.
Aangezien loterijen een wijdverspreid fenomeen zijn, is de lotto een goede ‘conversation starter’ om het over geld te hebben. De buren reageren alvast heel divers. Zo was er een vrouw die onmiddellijk reageerde dat ze anti-lotto is, maar ze was wel erg enthousiast over het her-bedenken ervan voor de straat, zodat het een sociale lotto wordt.
Iemand anders zei dat het voor hem onmogelijk was om momenteel mee te doen ‘gezien de staat waarin hij is’ (zonder verdere uitleg). Nog iemand anders vertelde dat hij geen enkele cent op overschot heeft en dus geen geld zou kunnen inleggen, maar dat hij wel goed is in keukens installeren en andere technische klusjes, en hij begreep onmiddellijk dat dit ook een lotjes-vorm zou kunnen zijn. Vanuit deze gesprekken en ontmoetingen kunnen we de loterij verder vormgeven en naar onze hand zetten.
