Landschapstekening 2019: Architectuurcultuur & Design
Architectuurcultuur verwijst naar de manier waarop in een bepaalde gemeenschap architectuur wordt bedreven, hoe er over het metier wordt nagedacht en wat de plek is van architectuur in de samenleving. We spreken daarbij over architectuur in de brede zin, rakend aan verwante disciplines zoals interieurarchitectuur, stedenbouw, landschaps- ontwerp, ruimtelijke planning en de omgang met erfgoed.
Internationaal groeit het bewustzijn dat een sterke architectuurcultuur belangrijk is om de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren en om sociale cohesie, gezondheid, welbevinden en duurzaamheid te bevorderen (Conferentie van ministers voor Cultuur 2018). Ook in Vlaanderen en Brussel merken we de laatste jaren een stijgende aandacht voor architectuurcultuur. Ruimtelijke thema’s komen vaak in het nieuws (betonstop, mobiliteit, woonproblematiek etc.) en het besef vat post dat een duurzame toekomst bereikt kan worden door in te zetten op brede architecturale thema’s zoals verdichting, integrale duurzaamheid of een slimme omgang met het bestaande.
De sector architectuurcultuur anticipeert daarop en wil met nieuwe modellen doorbraken realiseren. De spelers actief in die sector stellen bepaalde maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkelingen in vraag en organiseren hierover de dialoog met uiteenlopende partijen. Ze trachten een breed publiek te betrekken bij deze verhalen, op lokaal, landelijk en internationaal niveau. Zo wordt de architectuurcultuur van hier uitgedragen en meer dan ooit opgemerkt in het buitenland.
Lees de sectorschets architectuurcultuur
Hoe kwam deze architectuurcultuur tot stand? Wie zijn de belangrijkste actoren? En voor welke uitdagingen staat de sector komende jaren? Naar het hoofdstuk ‘architectuurcultuur’ (PDF)
Design
In Vlaanderen en Brussel zijn er heel wat creatieve mensen actief die we benoemen als designers, vormgevers of ontwerpers. Er zijn designers die artistiek gericht werken of juist heel productgericht. Sommigen stellen ambachtelijkheid centraal, terwijl anderen immateriële processen of diensten ontwerpen. Vormgeving, ontwerp of design (we gebruiken de termen inwisselbaar in deze tekst) laat zich niet gemakkelijk definiëren en vatten binnen één enkel vakgebied (Love 2002). Design opereert immers in een uitgestrekte en veelzijdig gespecialiseerde wereld met verschillende circuits. Als je een onderscheid maakt tussen de ‘vormen’ waarin ontwerpen tot stand komen, kan je de designsector in vier subsectoren verdelen: materieel design (waarin ambachtelijke en industriële producten worden opgeleverd), immaterieel design (met velden zoals service, social, policy en systemic design), ruimtelijk design (zoals interieurvormgeving en scenografie) en grafisch ontwerp (zoals illustratie en typografie) (Thoelen 2018).19
Uiteenlopende praktijken zoals glasblazen en service design onder dezelfde noemer plaatsen, is niet vanzelfsprekend, aangezien deze vaak enkel als design worden erkend in hun vertrouwde omgeving. Er zijn echter constanten te ontwaren in alle vormgevingspraktijken. Volgens het Britse Design Council (2015) is design in essentie een aaneengesloten proces waarin de (toekomstige) gebruiker steeds voor ogen wordt gehouden. In een eerste fase gaat het van ontdekking naar bepalen, over onderzoek, analyse, inzichten bundelen en deze kanaliseren. In een tweede fase worden oplossingsgerichte scenario’s ontwikkeld door het uitwerken van prototypes, die getest en verfijnd worden tot een finale oplossing wordt opgeleverd.
Designers gaan verbindingen aan met spelers in andere maatschappelijke domeinen, zoals de vrije kunsten, onderwijs, economie, milieu, ruimtelijke ordening of welzijn. Afhankelijk van het samenwerkingsverband resulteert dit in een oneindig aantal op maat uitgetekende processen en producten. Designprincipes en methodieken worden toegepast om antwoorden te bieden op complexe maatschappelijke uitdagingen op vlak van bijvoorbeeld mobiliteit, verstedelijking of energie- en afvalbeheer. Maar vormgevingspraktijken bepalen evenzeer het uitzicht en de functionaliteit van objecten die we elke dag gebruiken. Door dit alles heeft de designsector een niet te onderschatten impact op onze levensstijl en -kwaliteit.
Lees de sectorschets Design
In deze tekst krijg je een beeld van de verschillende soorten actoren in de Vlaamse designsector en van hun functies en onderlinge relaties. Vervolgens worden enkele uitdagingen belicht waarmee het veld in Vlaanderen en Brussel geconfronteerd wordt. Naar het hoofdstuk ‘design’ (PDF).
