Gedeelde grond is een reeks gesprekken met kunstprofessionals uit Vlaanderen. Waar dromen ze van? Waar maken ze zich zorgen over? In deze eerste aflevering van seizoen twee praten we met Pieter T’Jonck en Wouter Hillaert – respectievelijk oprichter en coördinator van Pzazz. Als online platform voor recensies over podiumkunsten, vertellen ze meer over wat voor hen een goede recensie én recensent maakt, en het durven schrijven als je iets maar niets vond.
We proberen hier content te tonen van YouTube.
Kunsten.be gebruikt minimale cookies. Om inhoud te zien die afkomstig is van een externe site, kan die site bijkomende cookies plaatsen. Door de inhoud te bekijken, aanvaard je deze externe cookies.
Lees meer over onze privacy policy.
Of beluister de aflevering via Spotify.
Pzazz laat via online besprekingen zien wat er gebeurt op de professionele podia: van klassiek (jeugd)theater tot opera, ballet en circus. Die recensies richten zich niet alleen op podiumliefhebbers en professionals, maar ook op het potentieel publiek dat niet weet waar te beginnen.
“Wat je de laatste 15 à 20 jaar hebt gezien, is dat de gewone media steeds minder aandacht hebben voor wat er op de podia gebeurt”, vertelt oprichter Pieter T’Jonck. “Je kan dat echt afpunten, jaar na jaar gaat dat achteruit. Aan de andere kant heb je wel een enorme bloei gekend van een soort academisch discours. Er zijn ook wat tijdschriften die heel diep ingaan op specifieke ontwikkelingen of vaak ook historische stukken. Daartussen zit er een groot publiek in Vlaanderen dat eigenlijk geen feedback meer krijgt in de media over wat er gebeurt in de podiumkunsten, en op de vraag of dit nu iets voor hen is.”
Het beperkte aantal recensies over de kunsten ligt deels aan onderfinanciering. Het is niet makkelijk om mensen te betalen of te engageren op langere termijn. Aan die financiële omstandigheden ontsnapt ook Pzazz niet. Volgens coördinator Wouter Hillaert is er bovendien een onderwaardering van het beroep ‘kunstcriticus’ dat je niet zomaar omdraait. “Het is eerder gemaakt voor mensen die een vaste betrekking combineren met een soort hobby-schrijven. Om dat heel concreet te maken: ik heb vijftien jaar lang geschreven voor €80 bruto per recensie bij De Morgen en De Standaard. Dat was tot 2018. Ik denk dat het vandaag bij De Standaard bijna is verdubbeld. Dus er is een ander regime, maar het blijft veredeld vrijwilligerswerk.”
Door de steun die Pzazz nu krijgt, onder andere via organisaties uit de sector zelf, kunnen ze maandelijks een twintigtal stukken recenseren. Het streefdoel van de organisatie ligt hoger: “Onze ambitie is alles te recenseren wat verschijnt, die feedback kan voor veel makers een groot verschil maken.”
Maar wat is nu een kwaliteitsvolle recensie? Volgens Pieter gaat het vooral over heldere en goede taal. Mensen een idee geven van wat er gebeurt in het podium, en hoe het eruit ziet. “Hoe verhoudt zich dat tot pakweg wat er doorgaans in de KVS gebeurt, of in NTGent gebeurt? Hoe spreekt men het publiek aan? Hoe kom je binnen? Is dit Shakespeare to the letter of is dat één of andere verknipte bewerking ervan? Dus wat de makers gebruiken, en hoe ze het gebruiken. Je interpreteert dat, en probeert het af te zetten tegen andere dingen. Wat meteen betekent dat de recensent eigenlijk al veel moet gezien en gelezen hebben om te kunnen bepalen van ja, wat stelt dit nu eigenlijk voor?”
“We moeten ook echt nog iets overlaten aan de lezer zelf als die kijker wordt. Dus beschrijving is één functie en daarnaast heb je interpretatie, analyse en oordeel. Als die vier samen even belangrijk zijn in een recensie, dan ben ik blij met wat ik gelezen heb. En als je er iets uit leert of ja, iets plots anders gaat zien, dan heeft het zijn functie bewezen”, voegt Wouter toe.
Wanneer je op zoek gaat naar pennen en stemmen met een bepaalde maturiteit en kennis, riskeer je al snel in een bepaald canoniek denken of gevestigd kader terecht te komen. In combinatie met de financiële realiteit, is de zoektocht naar meerstemmigheid ook voor Pzazz geen onbekend vraagstuk. “Als je kijkt naar het veld dan kleurt dat heel wit. De critici zijn inderdaad niet zo divers, wel in leeftijd denk ik”, legt Wouter uit, “en zeker ook in gender. Maar als het gaat over verschillende culturele kaders van waaruit je iets interpreteert of ervaringen die meespelen in hoe dat iets binnenkomt, dan is daar nog veel werk aan.”
Pzazz organiseert daarom zo’n vier tot zes workshops per jaar. Via een open oproep komen ze in Antwerpen en Brussel samen met een groep mensen zonder bergen kijkervaring, waarmee ze naar een vijftal voorstellingen gaan en daar samen over praten en reflecteren. “Schrijven was in de eerste plaats zelfs niet de bedoeling. En wat je merkt dat heel moeilijk is, is gewoon al het recht om ergens iets van te mogen vinden. Ik ga iets zien en blijkbaar wordt dat belangrijk gevonden, maar ik snap niet goed waarom en heb ik wel het recht om …. Dat is een soort waas die rond ons veld en onze praktijk hangt, dat zegt tegen sommige mensen: ja, het is niet helemaal voor u. Dat doorbreken is al het begin van het werk.”
“Je ziet gewoon dat het veld diversifieert, en de frequentie waarbij je nu in een voorstelling komt waarvan je het gevoel hebt dat de culturele achtergrond anders is dan die waarin je zelf bent opgegroeid, die frequentie wordt echt groter. En ik heb het gevoel dat we daar als critici niet echt goed op voorbereid zijn. En dat was voor ons de voornaamste reden denk ik om daar op in te zetten. We hebben het gevoel dat er iets aan de skills die je toch nodig hebt, ontbreken.”
Naar goede gewoonte sluit ook deze aflevering van Gedeelde grond af met een blik op de toekomst: het droom- en nachtmerriescenario over onze kunsten. Pzazz hoopt vooral dat de kunsten overleven, en hun maatschappelijke impact niet verliezen.
Gedeelde grond is een reeks gesprekken met kunstprofessionals uit Vlaanderen. Waar dromen ze van? Waar maken ze zich zorgen over? Kom meer te weten over de thema’s die leven en luister om de twee weken naar een nieuwe aflevering.
