Gedeelde grond is een reeks gesprekken met kunstprofessionals uit Vlaanderen. Waar dromen ze van? Waar maken ze zich zorgen over? In deze laatste aflevering van Seizoen 1 praten we met Staging Access, een organisatie die cultuurhuizen, – werkers en makers adviseert en ondersteunt om toegankelijker te worden. Oprichters Joyce Vuylsteke en Saartje Cauwenbergh delen hoe ze de sector begeleiden bij het bieden van een gelijkwaardige ervaring aan mensen met een beperking.
We proberen hier content te tonen van Spotify.
Kunsten.be gebruikt minimale cookies. Om inhoud te zien die afkomstig is van een externe site, kan die site bijkomende cookies plaatsen. Door de inhoud te bekijken, aanvaard je deze externe cookies.
Lees meer over onze privacy policy.
Staging Access begeleidt spelers uit de podiumkunsten om toegankelijker te worden voor een publiek en artiesten met een functiebeperking. Daarvoor kijkt het naar de infrastructuur van huizen, de communicatie van deze werkingen, hun productielogica, techniek, logistieke zaken en meer.
De organisatie is relatief recent ontstaan uit een combinatie van expertise en goesting: om iedereen, met of zonder beperking, een gelijkwaardige ervaring te kunnen bieden. De oprichters, Saartje en Joyce, brengen bovendien een schat aan praktische, maar ook geleefde ervaring met zich mee. Die lived experience is belangrijk, maar vormt zeker niet de basis. “Het is natuurlijk goed dat je als cultuurwerker of organisatie mensen betrekt die met een bepaalde functiebeperking leven. Geleefde ervaring is zeker nuttig, maar het beginpunt blijft de professionele expertise”, aldus Joyce.
“Met de professionele kijk en kennis die je voorhanden hebt, kan je maatschappelijk breder denken en die expertise inzetten waar nodig. Als je ervaringsdeskundigen individueel neemt dan overheerst hun eigen ervaring, die heel persoonlijk is en zelden de nodige veranderingen omvat. Er zijn zoveel aandoeningen, en iedereen beleeft het anders. Staging Access is betrokken, en houdt de vinger aan de pols bij belangengroepen en organisaties die dat parcours uitstippelen.”
“Het is niet omdat je een functiebeperking hebt, dat je dan ook weet welke technische mogelijkheden er allemaal beschikbaar zijn. Staging Access probeert in te zetten op dat breed scala aan mogelijkheden die op een hele creatieve manier kunnen leiden tot nieuwe oplossingen om voorstellingen toegankelijker te maken”, vult Saartje aan. Tegelijk pretendeert het duo niet alles te weten: “niemand bezit het antwoord op de zoektocht die toegankelijkheid vaak is”. “Het is altijd een beetje zoeken naar een evenwicht tussen wat er mogelijk is en wat er artistiek gezien interessant zou zijn”, legt Saartje uit.
Het is ook belangrijk dat de artistieke beleving gelijkwaardig blijft. Daarom kijkt de organisatie mee met de makers naar wat ze produceren en op de planken brengen. “Daarmee willen we niet gezegd hebben dat de beleving volledig hetzelfde zal zijn voor iedereen. Het is voor ons belangrijk dat het evenredig artistiek interessant is, ook al zal dat een beetje anders vorm krijgen.” Samen met theatermakers, regisseurs en collectieven gaat Staging Access in dialoog over ideeën.
“Het is sowieso elke keer maatwerk. Daarvoor kijken we telkens naar van wie de vraag komt, wat de motivatie is om ons te betrekken en waarnaar men op zoek is. En het is dan echt een wisselwerking, want wij kunnen even goed aanvoelen dat de intenties er wel zijn, maar we toch nog een heel belangrijke factor missen. Als iemand uitsluitend wil inzetten op infrastructuur is de kans groot dat wij aanbrengen dat er ook moet worden gewerkt aan de communicatie, want het is meestal een en-en-verhaal. Je kunt bepaalde ingrepen doen, maar als die op zichzelf staan, dan gaan die heel vaak verloren en blijken ze toch weer nieuwe drempels op te werpen. Dus het is echt wel op zoek gaan naar mogelijke oplossingen voor specifieke problemen waarmee organisaties, makers of cultuurwerkers geconfronteerd worden.”
Om die toegankelijkheid zo breed mogelijk aan te pakken, begin je beter bij het begin. “Het is goed dat je op gelijke voet staat. Wat is het budget? Wat zijn de verwachtingen? Waar wil je naar streven en wat is haalbaar? Het is zeer nuttig als we dat op voorhand samen kunnen aftoetsen”, vertelt Joyce.
Daar springt ook Saartje in bij: “Heel vaak valt er achteraf altijd nog wel iets te realiseren. Onze ervaring leert ons ondertussen ook wel dat iets achteraf nog proberen toegankelijker te maken vaak veel duurder is. Als je van in het begin al bepaalde ingrepen hebt kunnen doen, dan gaat dat vaak veel organischer en houdt het meer steek. Dat is dan een meer gedragen en duurzamer verhaal.”
Zo’n proces vraagt tijd, maar “het gaat soms ook over heel concrete, praktische dingen”, aldus Saartje. “Ga eens voor je gebouw staan en kijk hoe het publiek er binnenkomt. Is dat met een deur waarvoor je een halve bodybuilder moet zijn om ze open te krijgen? Hoe zit het met de inrichting van de inkomhal waarin je terechtkomt? Wat met de ticketbalie? Is dat een balie van twee meter hoog? Zijn er bepaalde dingen die uit de muur steken waar je gemakkelijk tegen zou kunnen botsen als je ze niet goed gezien hebt?”
Tegelijk blijft de organisatie zich heel bewust van de praktische beperkingen bij bepaalde organisaties of gebouwen. “Als iets gewoon niet mogelijk is, dan moet je ervoor kunnen kiezen om het niet te doen en daar heel helder over te communiceren zodat de mensen weten wat ze kunnen verwachten. In een ouder gebouw kan je het toilet niet zomaar verplaatsen of de deuren ineens breder maken. Maar dan kijken we wel naar andere mogelijkheden om een toegankelijk toilet te installeren.”
In hun jarenlange ervaring is er al heel veel geëxperimenteerd, en vandaag ontdekt het duo ook nog steeds wat werkt en wat niet. Toch dromen ze van een kunstenveld waarin hun expertise overbodig wordt, en toegankelijkheid iets vanzelfsprekend is. “Bijna één op de vijf mensen heeft een beperking, zichtbaar of onzichtbaar. Vanuit onze deskundigheid en als expertisebureau kijken we natuurlijk wel naar wat de beperkingen zijn en wat we waar kunnen inzetten. Maar dat er algemeen een open houding is, dat je gewoon binnen kan komen en welkom wordt geheten, dat je je ticket kan kopen, zelfstandig naar binnen kan stappen zonder iets uit te moeten leggen, zonder een oordeel. Dat het gewoon allemaal lekker toegankelijk is, dat is de droom.”
Anderzijds vormt hun nachtmerrie net het tegenovergestelde: “Stel je voor dat wij een carrière hebben waarin je veertig jaar hetzelfde hebt gezegd, en dat er intussen nog altijd geen verandering is gekomen”. Hun boodschap is dan ook “bezin én begin” – informeer je goed, en ga aan de slag.
Gedeelde grond is een reeks gesprekken met kunstprofessionals uit Vlaanderen. Waar dromen ze van? Waar maken ze zich zorgen over? Kom meer te weten over de thema’s die leven en luister om de twee weken naar een nieuwe aflevering.
