51% Laatste update
In het huidige elitaire denken van het Vlaamse cultuurbeleid kan het 51%-team zich niet langer inzetten voor het 51% project.
Opgestart in 2018, vanuit de open D.I.T.-call (Do It Together) van Kunstenpunt, was 51% een controversieel en polariserend idee: zet alle niet-artistieke posities binnen kunstorganisaties open voor actieve kunstenaars, op alle échelons, van poetsploeg tot kabinetchef.
Meer dan 40% van de actieve kunstenaars klussen sowieso bij. Bijklussen is hier een pejoratieve benadering op wat de algemene bevolking ziet als een effectieve job — die klassieke negen tot vijf job, met die bijkomende dertiende maand, ziekteverzekering, pensioensparen, etc. Actieve kunstenaars die m.a.w. naast die ‘gewone’ job hard werken om een oeuvre samen te brengen, tentoonstellingen op te zetten, concerten te geven, theaterstukken te spelen, etc.
Meedraaien in het klassieke systeem om die dagelijkse boterham te verdienen en daarnaast te gaan investeren in de persoonlijke praktijk is niet het leukste idee dat er is. Het wijst op het feit dat kunst en kunstenaars niet worden gedragen door de maatschappij, terwijl die maatschappij wel de boeken wil lezen, de tv-films en series wil verslinden, met de kunst wil pronken, de theaterstukken beleven, de muziek laten dreunen, …
De opzet van 51% was eenvoudig: de kunstenaars — die het willen — uit het reguliere circuit halen en ze die onvermijdelijke bij-job laten uitvoeren binnen de kunstsector zelf, waar ze net zo onvermijdelijk een stempel zouden zetten op de kunstorganisaties waar ze aan de slag kunnen. Op termijn zou de gehele kunstsector een artist-run kunstsector zijn.
Maar dat was gisteren. Dat was binnen een context die al kantje-boordje was onder de liberale cultuurminister Gatz. Vandaag is er geen cultuurminister meer. Cultuur wordt gezien als een bij-job, dan kan de post van cultuurminister net zo goed een bij-postje worden. Alles dat in de voorbije decennia werd bedacht om kunst en cultuur een breedgedragen beleving te maken wordt vandaag tenietgedaan. Subsidies bedacht om iedereen, niet enkel de gegoede burgers, de mogelijkheid te geven om een kunstcarrière te ambiëren worden gedecimeerd (projectsubsidies) of geannuleerd (participatieprojecten kansengroepen), naast de meer structurele subsidies die met 6 à 8% de organisaties treffen die zo broodnodig zijn voor de culturele verspreiding, diversiteit en ondersteuning.
Gisteren kon 51% met opgeheven hoofd een polariserend en controversieel idee aan kunstorganisaties voorstellen dat op lange termijn de sector van binnenuit zou transformeren en op korte termijn een pak actieve kunstenaars aan de slag zien gaan binnen de kunstsector. Vandaag is die strijd gestreden. Vandaag zien wij de zin niet meer in om van binnenuit te werken. Omdat het vandaag tijd is voor revolte, voor demonstraties, algemene stakingen, negeren, tegenwerken en bestrijden.
We zijn alle organisaties die 51% omarmden dankbaar voor hun bereidwilligheid om zich te willen inzetten voor echte verandering voor vooruitgang, alsook alle kunstenaars uit alle disciplines die 51% graag hadden zien slagen én ook alle kunstenaars en organisaties die het idee bevochten of in vraag stelden; het gaf bijzonder veel voeding tot nadenken en bijsturen. Vandaag kunnen wij geen organisaties meer aanspreken om 51% te omarmen. We hopen dat ze dit bewind overleven en wensen hen alle sterkte toe.
Wat met de positie van de kunstenaar vandaag die de D.I.T. projecten gisteren net probeerde te versterken? De nieuwe-Vlaamse Artiesten positie? Daar nemen we met 51% afstand van. We zien 51% liever verdwijnen uit het collectieve geheugen dan dat het ooit in verband wordt gebracht met anti-ideologie. 51% als bewustwordingscampagne is niet meer.
We juichen elke kunstorganisatie toe die ook vandaag nog haar eigen werking in vraag wil stellen en wil kijken hoe ze meer kunstenaars aan de slag krijgt, alsook elke actieve kunstenaar die noodgedwongen voor de bij-job moet gaan en die in de kunstsector gaat zoeken! De nood aan verandering van gisteren is vandaag niet verdwenen, integendeel, er is vandaag een grotere nood aan verandering dan ooit tevoren … alleen zal het drastischere maatregelen vragen.
Het 51%-team
Thierry Mortier & Sarah Hendrickx
