Ondernemerschap in de kunsten
Of je nu als freelancer of werknemer, alleen of als collectief aan de bak wil: als kunstenaar zal je regelmatig je eigen werkzaamheden moeten organiseren, en dat kan wel afschrikken. Ondernemend zijn is hier de boodschap.
We proberen hier content te tonen van Vimeo.
Kunsten.be gebruikt minimale cookies. Om inhoud te zien die afkomstig is van een externe site, kan die site bijkomende cookies plaatsen. Door de inhoud te bekijken, aanvaard je deze externe cookies.
Lees meer over onze privacy policy.
Informeer je
Ondernemerschap gaat over het zoeken naar kansen om je praktijk in stand te houden en verder uit te bouwen. Dat vergt een zekere dynamiek, want je schakelt voortdurend tussen wat kan in de context en de fase waarin je je op een gegeven moment bevindt, en dat kan variëren. Je houdt je visie voor ogen en past zo je strategie voortdurend aan. Dat vergt natuurlijk nogal wat creativiteit.
Onderzoek wijst uit dat kunstenaars die na enkele jaren het artistieke pad verlaten, vaak slecht geïnformeerd waren over zakelijke aspecten. Bekijk het zakelijke samen met je artistieke praktijk: hoe beter je wordt in de organisatie en regeling ervan, hoe autonomer je wordt.
7 tips voor artistieke entrepreneurs
1. Denk na over hoe je jouw artistieke pad zakelijk zal uitbouwen
De meeste artiesten werken als freelancer. Weinig kunstenaars zullen voor hun artistiek werk vast in loondienst aan de slag gaan bij een organisatie.
Als freelancer heb je de keuze om aan de slag te gaan als zelfstandige (in bijberoep), of via tewerkstelling. Je kan freelance opdrachten aannemen via tussenpersonen zoals een Sociaal Bureau voor Kunstenaars (SBK, bv. Amplo) of een tewerkstellingsorganisatie (bv. Smart). Je kan door de opdrachtgever ook ingeschreven worden als tijdelijke werknemer. Werk je in opdracht zonder sprake van gezag van de opdrachtgever, maar je bent geen zelfstandige? Dan is het Artikel 1 bis een bijzondere regel waarop je beroep kan doen. Let wel op, hiervoor heb je een kunstwerkattest nodig.
Indien je als freelancer werkt via tewerkstelling of het Artikel 1 bis, bouw je dezelfde sociale zekerheid op als een werknemer. Twijfel je om als freelancer aan de slag te gaan als zelfstandige of via tewerkstelling? Cultuurloket helpt je bij het maken van een vergelijking.
Houd er rekening mee dat je niet via alle bovenstaande werkstatuten ook je artistieke werken kan verkopen. Informeer je dus goed wanneer het gaat om een verkoop ten opzichte van een opdracht.
2. Leer de basis van boekhouden en sociale wetgeving
Je kosten als maker kunnen sterk oplopen: huur van een atelier of repetitieruimte, transport, materialen of instrumenten. Weet je tegelijk hoeveel inkomsten er precies binnenkomen? Om het overzicht te bewaren moet je kunnen begroten, nauwgezet je inkomsten en uitgaven bijhouden en er een prognose van maken. Cultuurloket geeft je meer informatie over het maken van een financieel plan.
Zorg daarnaast dat je weet wat je rechten en plichten zijn. Hoeveel uren zal je werken? Hoeveel zal je verdienen? Bouw je sociale rechten op? Hoeveel sta je daarvoor af? En wat als je ziek wordt? Wat beschermt het auteursrecht en de naburige rechten?
Wanneer je met of voor iemand werkt, maak je afspraken die je vastlegt in een contract. Die moet je dus leren lezen en maken om frustraties in de toekomst te voorkomen. Via Juist is Juist vind je verschillende tools die je hierbij kunnen helpen. Contacteer Cultuurloket voor zakelijk en juridisch advies.
3. Budgetteer je tijd
Niet enkel geld valt in een budget te gieten. Probeer bij te houden hoelang je over bepaalde activiteiten doet. Dat helpt je bij het opmaken van een planning, en het inschatten van de tijd die je nodig hebt bij bepaalde opdrachten.
Belangrijk: denk aan je welzijn, en maak ook tijd vrij om niét te werken.
4. Stel gezonde grenzen, voor jezelf en voor anderen
Als starter ben je kwetsbaar. Je wilt opdrachten binnenhalen, de juiste mensen leren kennen en op een goed blaadje komen. Je hebt misschien nog geen uitgebreid netwerk en denkt mogelijks dat je er alleen voor staat: dat is niet zo.
Geen enkele job is het waard om er je gezondheid voor op het spel te zetten. Lees ons advies over welzijn hier.
5. Werk niet gratis, en ook niet voor te weinig
In de kunsten krijg je geld voor een artistieke prestatie zoals een optreden, een foto of een schilderij. Je hebt ook recht op een vergoeding voor de uren onderzoek en studie die eraan voorafgaan.
Vraag het juiste loon voor je werk. Via Juist is Juist kom je te weten wat de minima zijn voor jouw sector.
6. Ga praten met collega’s en experten
Durf vragen stellen over financiering, wetgeving, professionaliseren en meer. Raadpleeg onze wegwijzer voor een overzicht van ondersteunende organisaties in de sector.
Bij Kunstenpunt kan dat zonder afspraak tijdens onze digitale morning coffees of de adviestelefoon. We zijn ook bereikbaar via advies@kunsten.be.
7. Netwerk
Niet iedereen doet het graag of is er bedreven in, maar netwerken kan helpen. Dat hoeft niet per se uitgebreid te zijn: het gaat erover dat je nadenkt over wie je peers zijn, en van wie je kunt of wilt leren. Denk na over welke contacten zinvol kunnen zijn. Tip: kom naar buiten, bezoek vernissages, premières en sectorevenementen.
Mensen die iets verder staan in hun loopbaan vinden het vaak fijn om hun kennis te delen. Spreek hen aan, stel vragen en toon interesse. Je hebt altijd een gemeenschappelijk onderwerp: de liefde voor kunst.
